BİXWÎNE - 37 sal ji karesata atomî ya Çernobîlê

Di 26ê Avrêl, 1986 de, teqînek di reaktora hejmar 4 a santrala nukleerî ya Çernobîlê de, li Yekîtiya Sovyetê ya wê demê, bû sedema xirabtirîn karesata atomî di dîrokê de.. Ji ber teqîn û şewata ku rû da gelek madeyên radyoaktîf derbasî atmosferê bûn û bandorê li tenduristiya mirovan û jîngehê kir.

Teqîn

Teqîna reaktora Çernobîlê ya hejmar 4 Ew di dema ceribandinek ewlehiyê de çêbû. Teknîsyenên santralê hewl didin ku têkçûna elektrîkê simule bikin da ku bibînin ka reaktor çawa tevdigere. Lebê, di navika reaktorê de bargiraniyek zêde hebû, ku bû sedema teqîn û şewat ku çend rojan berdewam kir. Di encama teqînê de gelek maddeyên radyoaktîf derbasî atmosferê bûn û bi lez li Ewropayê belav bûn.

Encamên

Karesata Çernobîlê encamên cidî yên tenduristiyê hebûn ji mirovan û ji bo jîngehê. Tê texmînkirin ku Di qezayê de 4.000 hezar kes mirin.Her çend hejmar dijwar e ku meriv bihejîne. Her wiha gelek kes ji ber radyasyonê birîndar û nexweş bûn. Encamên karesatê bandor li ser jîngeh û flora herêmê jî kir, ku mutasyonên genetîkî û ziyaneke bêserûber gihandin jîngeha wan a xwezayî.

Bandora li Ewropayê

Ewrê radyoaktîf ku piştî teqîna reaktora Çernobîlê hat hilberandin bi lez li Ewropayê belav bû. Welatên ku herî zêde bandor bûne Ukrayna, Belarûs û Rûsya bûn, lê li welatên din jî asta radyasyonê bilind bû., wek Polonya, Çekoslovakya, Macaristan, Romanya, Bulgaristan, Avusturya, Almanya û heta li Keyaniya Yekbûyî.

Her çend astên radyasyonê yên ku li Ewrûpayê hatine tespît kirin ew qas zêde nebû ku zirarek cidî bide tenduristiya mirovan, lê wusa bû encamên demdirêj hebûn li ser jîngeh û aboriya welatên mexdûr. Gelek deverên gundewarî hatin terikandin û çandinî û sewalkarî bi giranî bandor bû. Ji bilî vê, tûrîzma li herêmê jî bandor bû, ji ber ku gelek rêwiyan ji tirsa radyasyonê ji serdana welatên bandordar dûr ketin.