На 20-Д ќе има историска промена ако сакате

Во текот на децении Германија беше двоипол партиски систем. Изгледаше невозможно да се избега од таа ситуација: Социјалдемократите и демохристијаните се менуваа во владата благодарение на малата Либерална партија, која со едвај 7% или 8% од гласовите направи и ги растури владините коалиции. Сите велеа дека изборниот систем на некој начин ја наметнал таа динамика.

Но, одеднаш, во 80-тите, Германците тропнаа на масата и ги натераа да се појават зелените. Потоа, по повторното обединување, се појави друга партија, „Левица“. Либералите ја напуштија својата водечка улога и, всушност, завршија да исчезнат од Парламентот. Никогаш повеќе немаше ротирачки систем составен од две партии...ипол. А тие што го овозможија тоа беа Германците, без да сменат ниту една точка од нивните закони.

Што се случи во Шпанија во овие четириесет години? Како стигнавме до ваков вид нераскинлива двопартизација, каде секогаш доминираа ПП и ПСОЕ, и каде националистичките партии и Изкиерда Унида беа единствените кои порано имаа некаква, секогаш минорна, улога во Парламентот?

Ќе направиме анализа на она што се случи врз основа на системот усвоен од Аренд Лијфарт, кој се состои од спореди резултатите од изборите (проценти од гласовите) со неговиот превод во Парламентот (проценти на седишта). Аренд го пресметува бројот на партии ефективни што постои во една земја преку математичка формула*. На пример, ако во една земја има две партии кои добиваат по 46% од гласовите, а трета со 5%, ефективниот број на партии е 2,35. Ако, пак, имаме пораспределен глас, со три партии кои добиваат по 30%, а четврта која добива 8%, ефективниот број на партии според Лијфарт е 3,62. Секогаш има помалку партии отколку што изгледа, затоа што улогата на малите партии е мала, „тие вредат помалку од 1“.

Да заборавиме на деталите и да останеме со она што е важно: Формулата ни кажува колку ефективни партии има во секој момент, мерејќи ги според нивната големина. Операцијата може да се направи земајќи го предвид процентот на гласови, а исто така и процентот на места во Парламентот. Да ја примениме оваа процедура во Шпанија. ¿Колку ефективни натпревари имало во четириесетте години демократија?

Како што можете да видите, во Шпанија почнавме да гласаме во 1977 година за речиси пет различни партии, но подоцна, при примената на нашите мали изборни единици, тие беа намалени на помалку од три ефективни партии во Парламентот. Од тогаш, системот се искристализираше во многу цврсти партии, и завршивме со парламенти со ефективен број на партии околу 2,50. Како Германија на либералите... Минимумот беа изборите во 1982 година, каде што убедливата социјалистичка победа остави парламент составен од голема партија, многу далечна секунда, а останаа малку. Како што може да се види, реалниот број на партии за кои гласаме (сина линија) е секогаш поголем од бројот на партии кои произлегуваат од составот на Конгресот. Ова е вина, се разбира, на нашиот изборен систем, каде што голем број мали провинции ги казнуваат споредните партии на страшно нефер начин.

Ништо не можеме да направиме.

Не можеме да направиме ништо?

Можеби веќе го правиме тоа, без да го сфатиме. За изборите на 20 декември можеби се менува панорамата. Ако ги земеме податоците што ни ги даваат анкетите во моментов, денес, со приближни проценти на гласови 27-22-20-15-5,...што ќе се случи со бројот на партии, и Каков ефект ќе има врз Собранието?? Па ова:

Како што гледаме, доколку се потврдат анкетите, Ова ќе бидат историски избори.. И тие ќе бидат без промена на ниту една запирка на изборниот систем. Она што се смени е волјата на граѓаните. Ќе има уште игри. Ќе се отворат хоризонти кои никогаш порано не постоеле и, попатно, ќе се создаде многу љубопитен ефект. Погледнете го следниот графикон:

Со децении се жалевме на ужасниот недостаток на пропорционалност во нашиот систем. Графикот покажува дека е вистина. Нема кореспонденција меѓу гласовите и местата: Бројот на партии во Конгресот е секогаш 20, 25, дури 30% помал отколку што треба.

Секогаш? Не. Доколку анкетите се вистинити, со приближна распределба на пратеничките места од 112-83-62-43... Непропорционалноста на нашиот систем овојпат ќе се намали многу. Намалувањето на бројот на натпревари може дури и да падне под 10%. Како е можно ова, ако никој не го сменил изборниот закон? Зарем системот не треба секогаш да биде подеднакво неправеден?

Па не. Системот се однесува (излезот) во зависност од тоа што е внесено во него (влез). Можно е, до одреден степен, да се сменат работите одвнатре, сè додека оние кои можат да го направат тоа веруваат во тоа. Во општествените односи правилата не се фиксни и непроменливи како во физиката. Законите, на терен, Тие зависат од ставот што луѓето го усвојуваат.

На 20 декември тој став ќе се промени на историски начин. Или не. Тоа е во ваши раце. Обвинувањето на системот не функционира.

@josesalver

----

-* Ефективниот број на партии е еднаков на 1/(збир на квадратните проценти на секоја партија).