2×1: Dak li x-xellug mhux se jirrikonoxxi dwar il-paga minima

Wieħed mill- proposti stilla tad-dokument li Nistgħu  ippreżentat lill-PSOE fil-15 ta’ Frar huwa a żieda sostanzjali fil-paga minima fi Spanja. Hija idea tajba?

Fost l-aktar ossessjonijiet komuni tax-xellug hemm bla dubju li tgħolli l-paga minima. Ta’ 700, ta’ 800, ta’ elf ewro fix-xahar... Il-wegħdiet elettorali jimxu wara xulxin, tant li ġieli tidher ħarxa. Min jagħti aktar?

Li qatt mhu se jgħidulna mix-xellug huwa li kull deċiżjoni ekonomika għandha debitu u kreditu, wiċċ sabiħ u konsegwenzi mhux daqshekk sbieħ. Huma se jinsew it-tieni. Dejjem.

Biex tifhem il-problema trid tkun taf dik salarju huwa prezz. Huwa l-prezz li min iħaddem iħallas għall-użu tal-qawwa tax-xogħol ta' persuna. Fis-swieq, il-prezzijiet Huma ffurmati "mill-intersezzjoni tal-provvista u d-domanda". Jekk ikun hemm ħafna li joffru l-prodott tagħhom (f’dan il-każ ix-xogħol personali tagħhom) u ftit li jitolbuh, il-prezz jorħos, għax hemm ħafna minn fejn jagħżlu, filwaqt li jekk jiġri bil-maqlub, il-prezz jiżdied. Dak kollox. L-ekonomisti tas-suq jgħidu li l-mekkaniżmu jaħdem, u li l-ħaġa li għandek tagħmel hu li tħallih waħdu u ma jindaħalx. Il-prezzijiet jogħlew jew jonqsu sakemm jintlaħaq ekwilibriju fejn il-prodotti kollha offruti huma finalment mixtrija bil-prezz tal-ekwilibriju. Teoretikament, għalhekk, m'għandux ikun hemm qgħad. Ma jistax ikun hemm suq ideali.

Għaliex hemm il-qgħad, allura, fid-dinja reali?

Ejja ngħidu livell żgħir ta' qgħad tar-riżorsi huwa inevitabbli. L-ekonomisti tal-lemin se jirrikonoxxu li hemm ammont żgħir ta’ qgħad li huwa spjegat bl-inkorporazzjoni ta’ ħaddiema ġodda li jeħtieġu żmien qasir għall-inserzjoni tagħhom, bl-adattament meħtieġ għall-bidliet teknoloġiċi, b’rotazzjoni bejn attività u oħra, b’sostituzzjonijiet. ġenerazzjonali, minħabba bidliet fil-familja li jeħtieġu bidliet fid-dar u x-xogħol... iżda dawn il-fatturi kollha jistgħu jiġġeneraw 2% jew 3% qgħad. Mhux wisq aktar.

Imma għaliex hemm daqstant aktar qgħad minn hekk?

Jekk nistaqsu hekk, ekonomisti tal-lemin jiġu għas-salvataġġ. Jgħidu li jekk ikun hemm tant qgħad jista’ jkun għax ninsistu li ninjoraw is-suq. Is-suq li jopera waħdu jilħaq ftehimiet raġonevoli. Imma ovvjament, ma nħalluhx. Nħaffu lilna nfusna billi nimponu dak li hu denju u dak li mhux, nistabbilixxu s-sigħat massimi li jridu jintlaħqu, is-salarji li jridu jitħallsu, il-limiti ta’ dan u dak...

U mbagħad tiġi l-problema. Il-problema tissejjaħ riġidità, u titħallas b'rati għolja ta' qgħad. U dawk ta’ taħt iħallsu għaliha.

In-nanna għandha bżonn assistent fis-siegħa, għax tgħix waħedha u hemm affarijiet li ma tistax tibqa’ tagħmel waħedha. Għandha pensjoni aċċettabbli ta’ 1.000 ewro fix-xahar, u tista’ tqabbad lil xi ħadd biex jgħinha ftit sigħat kuljum bi skambju għal 400 ewro fix-xahar (flimkien ma’ 50 kontribuzzjoni). In-nanna tagħmel il-matematika, u tara li wara dawn il-ħlasijiet ikollha 550 ewro fix-xahar għall-ispejjeż tagħha. Tista’ taffordjaha. Allura inti tiddeċiedi li tikri xi ħadd. Imma mbagħad jidħol fil-liġi. L-Istat, għax jaqla, jiddeċiedi, pereżempju, li dawk is-sigħat maħduma ma jiswewx inqas minn 550 ewro (flimkien ma’ 75 kontribuzzjoni). Imbagħad in-nanna tkun sfurzata terġa’ tagħmel il-matematika biex tivverifika li wara li tħallas dik is-salarju jkollha 375 ewro fix-xahar b’xejn. Ma stajtx ngħix b’dan.

Mela l-anzjana għandha tnejn għażliet:

1. Iċċedi timpjega lil xi ħadd u tgħaddi mill-aħjar li tista’. Jekk hekk ikollna persuna bla xogħol aktar milli meħtieġ, persuna bla xogħol li ma teżistix kieku l-Istat ma jinsistix li nirranġaw il-problemi tagħna.
2. Kiser il-liġi, ħu riskju, u tħallas lil xi ħadd l-400 ewro fix-xahar taħt il-barnuża. B’hekk in-nanna tiffranka wkoll 50 ewro fix-xahar. Jekk hekk ikollna xogħol ieħor mgħaddas. U nanna aktar sinjura. U ħaddiem mingħajr kopertura. U Stat li mhux se jiġbor kontribuzzjonijiet jew taxxa fuq id-dħul personali.

Fin-Norveġja l-ewwel soluzzjoni tirbaħ b’daqqa ta’ art. Fi Spanja, it-tieni għażla għandha ħafna possibbiltajiet li tirnexxi. Fiż-żewġ każijiet, għas-soċjetà kollha kemm hi, ikollna aktar qgħad, jew aktar ekonomija taħt l-art, jew it-tnejn fl-istess ħin. Bil-ħsieb li tiddinjifika lill-ħaddiem, dak li tikseb il-miżura tal-gvern hu li l-ħaddiema jintbagħtu għall-qgħad jew nuqqas ta’ protezzjoni soċjali. Dawk li jemmnu li qed jiddefendu ssirilhom ħsara, għax dan kollu ma jaffettwax lill-ħaddiema li jaqilgħu 2.500 ewro fix-xahar. Taffettwa lil dawk ta’ hawn taħt.

Tul it-triq iseħħ effett ieħor skont l-ekonomisti tas-suq: billi tistabbilixxi jew tgħolli paga minima, hemm inqas konsum (domanda) fis-soċjetà kollha kemm hi. In-nanna se tiffranka parti mill-pensjoni tagħha, u din il-parti mhux se terġa’ lura għaċ-ċiklu ekonomiku sa ħafna aktar tard. Sadanittant, dawk il-flus se jkunu idle. Kif qiegħda tibqa’ l-inqas parti kwalifikata tas-soċjetà, wieħed li l-pagi ta' ekwilibriju tiegħu huma taħt il-paga minima stabbilita minn fuq.

Wara l-impożizzjoni tal-paga minima, is-soċjetà kollha kemm hi ssir fqira. Jaqa' għal rati ogħla ta' qgħad, ekonomija taħt l-art u sfruttament tax-xogħol. Il-kontijiet pubbliċi se jbatu: se jkun hemm inqas dħul u ma jkunux jistgħu jissodisfaw il-ħtiġijiet għal sussidji li qed jikbru. Ġdid u ċirku vizzjuż devastanti se jkunu ħadu l-ekonomija tal-pajjiż.

Il-Ministru tal-Ekonomija ta’ Podemos imbagħad ikollu problema serja. Imma se jgħidilna li t-Trojka għandha t-tort. Probabbilment.

@josesalver