Waar gaat Europa heen?

Een geest waart door Europa en het is geen populisme. Hij populisme, wat dat ook mag betekenen woord, is niet de oorzaak maar het gevolg van wat ons overkomt.

Wanneer de omgeving betrouwbaar is, hoeven mensen niet te experimenteren, te fantaseren of parallelle werelden te zoeken om oplossingen voor hun problemen te vinden: de echte wereld is genoeg voor hen. Maar wanneer wat ons omringt troebel wordt, vol poses, leugens, dan vluchten sommige burgers, vaak de meest bewuste, voor dit alles op zoek naar andere oplossingen, goed of fout, magisch of niet.

Ons probleem, dat van Europa, is dat de politieke klasse sinds het einde van de wereldoorlog, en des te meer sinds de voorbije decennia, een hele reeks vergaderingen heeft georganiseerd voor het welzijn van de samenleving die uiteindelijk instortte met een crash in de crisis van 2007. De Europese Unie, de verzorgingsstaat en alles wat die met zich meebrengt, zijn een goed uitgangspunt voor ons geweest, en aanvankelijk hadden ze een enorme steun van de bevolking, die ze voor een deel nog steeds hebben, maar ze zijn uiteindelijk ons ​​kruis geworden.

Er was een gebrek aan zelfkritiek, voortdurende herziening, actualisering en contact tussen de doelstellingen van de politici en de gevoelens van de straat. Het gevolg is geweest dat de onvrede jegens de politiek beetje bij beetje is gegroeid, terwijl het wachtte tot het moment waarop het naar voren kwam. En zijn tijd kwam toen de recessie aan het einde van het laatste decennium ons allemaal trof. Het doet er weinig toe dat veel landen zich direct daarna herstelden, omdat andere uit de boot vielen en we allemaal werden getroffen door een gevoel van mislukking. Als het gaat om het omgaan met ernstige problemen, worden samenlevingen egoïstischer en minder empathisch voor hun buren. Het is altijd de schuld van anderen. Daarbij kwam de angst voor het nieuwe externe vijand (islamitisch terrorisme) en, diep van binnen, de angst om onze privileges als centrum van de wereld te verliezen.

Want daar komt het op neer: hoewel we het nog niet hebben willen weten, zijn we niet meer het centrum van de wereld, maar onze politici durven het ons niet openlijk te vertellen, en we weigeren het te erkennen als we naar onszelf kijken in de spiegel van onze werkelijkheid.

De gegevens zijn vernietigend. Er zijn maar weinig partijen die in hun eigen land de goedkeuring van de meerderheid krijgen. Zowel de oude partijen als de partijen die zijn ontstaan ​​in de nasleep van de crash van het afgelopen decennium, zorgen over het algemeen voor een algemene afwijzing. Bovendien krijgen de nieuwe, die sommigen 'populisten' noemen, niet meer steun in elk land als geheel, integendeel. Wat ze krijgen is geweldige steun in een kleine subgroep van burgers, precies dat.

In deze voedingsbodem zoeken burgers (niet bepaald de laagst opgeleide of de oudste) naar alternatieven, logisch. De alternatieven moeten iets anders bieden, een toespraak die prikkelt. Het maakt weinig uit of wat ze bieden haalbaar is of niet. Wat relevant is, is dat ze ons in het hart raken, prikkelen en in staat zijn ons te ontroeren.

Want dat is het andere grote effect van de crisis: de samenleving is niet alleen wantrouwender en terughoudender geworden tegenover haar politici, maar is ook gebroken. We zijn toevallig, zonder het te beseffen, onszelf in verschillende subgroepen te verdelen. De leden van elke subgroep delen, achter gesloten deuren, gemeenschappelijke overtuigingen en illusies, maar die door de rest van de samenleving krachtig worden verworpen.

De oude formules sterven te midden van de diskrediet en afwijzing van de jongeren. De nieuwe kiezers slagen er maar in om een ​​deel (ja, zeer gemobiliseerd) van de nieuwe kiezers en van de mensen die de oude het meest beu zijn te enthousiasmeren. Maar als je naar de samenleving als geheel kijkt, wekt iedereen, oud en nieuw, een algemene afwijzing op bij de rest van de inwoners van hun eigen land. Wat voor soort nieuwe gemeenschappelijke projecten zullen we onder deze omstandigheden kunnen lanceren?

Wij Europeanen zijn al voor de rest van de wereld, die vooruitgaat zonder ons op te merken, als een huisdier om mee te spelen, te fotograferen, een beetje te strelen en dan aan de kant te zetten om echt aan de slag te gaan. En we zijn nog steeds, voor het deel van de wereld dat in het verleden verwikkeld wil blijven, de vijand om te haten.

Op een gegeven moment zal er in Europa een politieke klasse (of geïsoleerde politici) moeten opstaan ​​met de kracht en drive om ons de waarheid te vertellen: we moeten veranderen, we moeten weer samen aan het werk. Maar op dit moment hebben we geen idee hoe we het moeten doen.