Over onmogelijke stemoverdrachten

Laten we ons een enquête voorstellen, op 15 april gepubliceerd door een opiniepeiler. En stel dat hetzelfde bedrijf op 1 mei een verrassende nieuwe enquête publiceert met deze gegevens:

Welke conclusie zou u trekken? Denk er even over na voordat u verder gaat.

De meest voorkomende zal zijn om dat te denken:

1. In deze vijftien dagen heeft een spectaculaire ommekeer plaatsgevonden: een ware revolutie.
2. Dit onderzoek is onmogelijk (of het is gemanipuleerd) omdat het een overdracht van stemmen van de PP naar Podemos weergeeft die niet echt is, omdat het antagonistische partijen zijn. Het kan niet zo zijn dat twee miljoen mensen in twee weken tijd van het ene uiterste in het andere gaan, terwijl al het andere hetzelfde blijft. Ze houden ons voor de gek en willen dat we dit accepteren.

Alvorens overhaaste conclusies te trekken, moet worden begrepen dat het overdragen van stemmen niet eenvoudig is, maar eerder complex. hieronder vWe gaan een vereenvoudigd model presenteren van stemoverdrachten tussen partijen. We elimineren complicaties zoals nieuwe kiezers, overleden kiezers, blanco stemmen, ongeldige stemmen en stemmen voor kleine partijen. Daar raken we niets van aan. Als we met al deze factoren rekening zouden houden, zouden nog meer bizarre resultaten gerechtvaardigd kunnen zijn. Maar het is niet nodig. We blijven bij een simpele regeling waarbij er alleen sprake is van overdrachten tussen vijf grote partijen en onthouding. 

Laten we proberen een alternatief te vinden. Hoe kunnen de gegevens van de twee enquêtes bij elkaar passen? We gaan uit van een tabel met min of meer redelijke stemoverdrachten. Dit bijvoorbeeld:

Met een simpele Excel kun je dit model bouwen en alle gewenste wijzigingen aanbrengen. Het geval van de bovenstaande tabel is slechts een bepaalde aanname waardoor de gegevens van 15 april tot 1 mei kunnen worden getransformeerd. Maar de lezer kan zelf proberen wat hij wil, en hij zal zien dat de effecten verrassend zijn.

Wat gebeurde er volgens dit model tussen 15 april en 1 mei?

Gewoon een activerende gebeurtenis: bijvoorbeeld dat de partij aan de ene kant van het kader (laten we het PP noemen) plotseling, als gevolg van een spervuur ​​van schandalen, een deel van haar kiezers heeft opgelicht, die besluiten zich van stemming te onthouden (toch behoudt ze meer dan driekwart van hen).

De centrale partijen (laten we ze C's en PSOE noemen), van hun kant, hebben uiteindelijk sommige kiezers vermoeiend gemaakt met hun mislukte pacten, dus een klein deel van hun kiezers onthoudt zich, en een paar anderen, de meest linkse, gaan naar de betreffende partij verder naar links. Er zijn ook kleine overdrachten tussen hen.

Aan de andere kant worden de twee meest linkse partijen niet beïnvloed en behouden ze al hun kiezers gedurende deze periode. Naarmate de verkiezingen naderen, gaat echter een kleiner deel van de kleinste partij (UP) naar de grootste (Podemos), via het mechanisme van de nuttige stem.

Ten slotte besloten enkele onthouders, geschokt door de ontdekte corruptie, uiteindelijk om te gaan stemmen, vooral voor de meest pittige partij ter linkerzijde.

Het belangrijkste is om te begrijpen wat er met de uiteindelijke resultaten gebeurt: om te begrijpen dat de uiteindelijke beweging altijd het gezamenlijke effect is van veel kleinere overdrachten.  In ons geval is het resultaat een ommekeer in het panorama, waardoor de derde game, in vijftien dagen, een dubbele sorpasso bereikt en de eerste wordt. Een authentieke revolutie die iedereen zal benadrukken als iets spectaculairs en ongelooflijks.

Waarom vinden we het ongelooflijk? Waarom zien we die transfers niet duidelijk? Om dezelfde reden dat we de krachten die op een vliegtuig of een auto inwerken niet zien, maar alleen hun uiteindelijke effect.

De sociale wetenschappen zijn natuurlijk geen simpele natuurkunde, maar in bepaalde dingen lijken ze erop, en hun principes zijn hetzelfde: oorzaken en gevolgen.

Wanneer de enquêteur zijn gegevens publiceert, de factoren die de verandering verklaren, worden niet aan de lezer gepresenteerd, op dezelfde manier als iemand die in een vliegtuig stapt, hij de verschillende krachten die op hem inwerken niet waarneemt, en dat kan hem waarschijnlijk ook niet schelen. Het enige wat hij wil is vliegen. Wat de lezer ziet, is dat er een overdracht van stemmen plaatsvindt van het ene uiteinde van het politieke spectrum naar het andere, wat absurd is. Maar dat zie je niet veel coherente (of zelfs tegenstrijdige) interveniërende krachten combineren om te resulteren in een enkel uiteindelijk effect, op dezelfde manier dat, in de natuurkunde, wanneer meerdere verschillende krachten samen op een lichaam inwerken, het effect een enkele rechtlijnige beweging kan zijn, die eenvoudig lijkt en het resultaat is van een enkele kracht.

Hoewel dit allemaal mysterieus lijkt,  er is geen mysterie. In ons voorbeeld is er geen overdracht van stemmen geweest tussen de PP en Podemos, maar tussentijdse overdrachten en met onthouding. Natuurlijk zijn de specifieke nummers een uitvinding om de cijfers te laten optellen. Maar het principe waarop ze zijn gebaseerd, is heel reëel. Plotselinge bewegingen van het electoraat zijn de oorzaak van veel veranderingen en worden bijna nooit goed uitgelegd omdat de stemoverdrachttabel bijna nooit beschikbaar is.

oog, omdat dat is precies wat er de komende twee maanden kan gebeuren, als er verkiezingen zijn op 26-J. Kleine gelijktijdige bewegingen kunnen echte aardbevingen veroorzaken. In een artikel dat een paar dagen geleden werd gepubliceerd, sprak Iván Redondo over de vlindereffect dat de unie tussen Podemos en IU zou kunnen veroorzaken. Het is waar. Maar het is niet het enige dat kan gebeuren. Er kunnen vele andere bewegingen ontstaan: niets zal zijn wat het lijkt. En spectaculaire omwentelingen kunnen komen van waar ze het minst worden verwacht. Pas op voor overhaaste conclusies, want die zullen vrijwel zeker fout zijn: de onderliggende realiteit is altijd complexer.

@josesalver