[Gaar ah] Al Hoceima: Cadaadiska Morocco ee wejiga 'guga Berbera'.

Horeba todobo sano ayaa laga joogaa markii uu bilowday kacdoonka Carabta Dalka Tuuniisiya oo uu ka dhacay is-miidaamin uu nin ganacsade ah ku dilay ka dib markii ay booliisku la wareegeen alaabtiisii ​​iyo hantidiisii, ayaa waxaa ka dhashay mudaharaadyo kala duwan oo ay shacabka dalalka Carabta ee Waqooyiga Afrika iyo Gacanka Faaris kaga soo horjeedaan caburinta ay ku hayaan dawladahooda iyo madaxdooda.

Mowjaddan qalalaasaha ahi waxay si aan isku mid ahayn uga curatay waddamadii kala duwanaa ee ay mudaaharaadyadu ka dhaceen, taasoo keentay isbeddello maamul, burbur dawladeed iyo furitaankii maamullo ku wajahan dalal badan oo reer galbeedka ah, laakiin sidoo kale waxay xukunka ka tuureen hoggaamiyeyaal horseeday billowga dhowr dagaal oo sokeeye.

Kacdoonkii Carabta ayaa gaaray dalka aynu jaarka nahay ee Morocco si weyn bishii Febraayo 2011 ka dib markii la gubay dhowr dhalinyaro ah oo ka soo horjeeda sinnaan la'aanta bulshada (in kasta oo ay run tahay in 2010 ay jireen mudaaharaadyo xooggan oo ka dhacay dhulka Saxaraha Galbeed oo ku dhamaaday iska hor imaadyo ba'an oo lala yeeshay mas'uuliyiinta Morocco oo ku guuleystay in ay joojiyaan iyaga cadaadis xooggan). Munaasabadan oo ahayd boqorkii Marooko. Maxamed VI wuxuu ku dhawaaqay dib u habeyn lagu sameeyay dastuurka si ay u qanciyaan mudaaharaadyada iyagoo ururinaya qayb ka mid ah dalabaadkooda, taas oo dejisay wax walba.

Laakiin ka fog in lagu noolaado hoyga nabadda, Boqortooyada Morocco ayaa bilihii u dambeeyay la kulmeysay khilaaf hor leh oo khatar gelinaya mawqifka waddanku ku leeyahay fagaarayaasha caalamiga ah marka laga soo tago in ay wax u dhimayso sawirka Boqorkeeda: iskahorimaadka Rif iyo mudaaharaadyada Al Hoceima.

Si aan u fahanno halka uu ka soo unkamay khilaafka u dhaxeeya Dowladda Rabat iyo Rif, waa in aan dib ugu laabanaa qarnigii tagay bartamihiisii, isla markaana aan dib u eegno taariikhdeeda dhaw, sidoo kalena aan soo bandhigno xogaha kala duwan ee deegaan,siyaasadeed iyo maamul ee arrintan ka dhigaya. dhul gaar ahaan iskahorimaadyo.

Rif waa dhul ballaaran oo ku dherersan xeebta waqooyi ee Morocco. laga bilaabo Yebala ilaa xuduudka Aljeeriya, oo ka kooban dhowr dhul oo madaxbanaanida Isbaanishka ah sida magaalada iskeed u madaxbannaan ee Melilla ama Dhagaxa Alhucemas.

oo leh tirokoob berber ugu badan, qaar badan oo ka mid ah dadka deggan waxay ka tirsan yihiin qowmiyaddan waxayna u haystaan ​​Tariifta Riffian inay tahay afkooda hooyo, kaas oo la nool Carabi iyo, illaa xad, Faransiis iyo Isbaanish.

Juquraafi ahaan waxay ka kooban tahay lix gobol (Taza, Berkane, Driouch, Oujda, Nador iyo Al Hoceima) sidaas darteed waxaa ku jira magaalooyinka sida Al Hoceima, Melilla ama Nador.

Maamul ahaan Qeybtii hore ee qarnigii la soo dhaafay, Rif waxay hoos timaadaa ilaalinta Isbaanishka iyada oo lala xidhiidhinayo in qayb ka mid ah dadkeeda ay asal ahaan ka soo jeedaan eryiddii Muslimiinta ee lagu sameeyay Jasiiradda Iberian xilligii boqortooyadii Katooliga.

Waxay ahayd qayb ka mid ah ilaalinta la sheegay ilaa madax-bannaanida Morocco ee 1956, in kasta oo dadweynaha Riff ay had iyo jeer muujiyaan. dabeecad madax-bannaan oo xooggan waxayna la dagaalameen Spain iyo Morocco si ay u gaaraan xornimadooda.

Intii u dhaxaysay 1911 iyo 1921 aasaaskii aagga Maxmiyada Isbaanishka waxay dhalisay kacdoonno badan oo Riffian ah oo horseeday dagaal u dhexeeya dadka Berber iyo ciidamada Isbaanishka, taasoo horseeday ku dhawaaqida Rif Republic sanadkii 1921 ka dib guuldaradii Isbaanishka ee waxa loogu yeero Musiibada Sannadlaha ah.

Jamhuuriyadani waxa ay ku jirtay dhul u dhexeeya Tetouan iyo Nador, oo caasimaddeeda ka dhistay Axdir, inkasta oo keliya socday muddo 5 sano ah Ilaa 1926kii ciidamada Isbaanishka ayaa kala direy ka dib markii ay ka adkaadeen Riffian-ka waxa loogu yeero Alhucemas Landing.

Sanadkii 1956, xornimada Morocco ka dib, Spain waxay saxiixday madaxbannaanida Rif waxayna ka mid noqotay dawladda cusub ee Morocco, inkastoo Laga soo bilaabo markii ugu horeysay ee gobollada Rif laga saaray nolosha siyaasadda Morocco. Dhacdooyinkaas daraaddood, 1958kii Rifiyadu mar kale kacaan, markan Morocco, laakiin Boqor Xasan II wuxuu amar ku siiyay ciidamadiisii ​​inay damiyaan kacdoonka, oo ku dhamaaday 8000 oo dhaawac ah oo ka soo gaaray dhinaca Berber.

Laga soo bilaabo xilligaas Dawladdii Rabat waxay go'aansatay inay dhaqaale ahaan, siyaasad ahaan iyo si guudba u go'doomiso Rifyada, sida uu meesha ka saaray dhammaan tix-raacyadii ku saabsanaa dhaqanka Berber isagoo ujeeddadiisu tahay, muddada dhexe, soo afjaridda rabitaanka madaxbannaanida deegaanka. Taas waxaa barbar socday Rabat si adag u cadaadi wax kasta oo mudaaharaad ah ee Rif, oo cadaadis lagu saaray si Spain aysan cod u siin dadweynaha Berber ee Melilla.

Dhammaadkii 80aadkii PSOE waxay go'aansatay inay bixiso Dhalashada Isbaanishka ee qaxootiga Rif ee deggan Melilla Isla markaasina in badan oo ka mid ah ay degeen jasiiradda oo ay u halgamayeen sidii ay u ilaalin lahaayeen dhaqankooda Berber iyaga oo codkooda siinayey dalabaadka Riffian iyo sidoo kale cabudhinta lagu haayo dadka wada dhashay. Qaar badan oo iyaga ka mid ah ayaa muujiyay xiisaha ay u qabaan midaynta dhammaan dhulalka Rif, oo ay ku jirto magaalada Melilla.

Markii uu xukunka qabtay Maxamed VI, waxaa la bilaabay in la qaado tallaabooyinkii ka dhanka ahaa Riffian-ka, inkastoo ay run tahay. Sannadkii 2008dii waxa uu go’aansaday in uu mamnuuco xisbigii siyaasadeed ee Berbera taasoo ka careysiisay Riffian.

Laakiin khilaafka weyn ee hadda ka jira Al Hoceima ayaa asalkiisu ka soo jeedaa Oktoobar 2016 kalluun iibiye ayaa gaari qashin ah jiiray isagoo isku dayaya inuu soo ceshado badeecada ay booliska Morocco ka qaateen.Ado, kaas oo sababay mudaharaadyo waaweyn oo ka dhacay gobolka Rif iyo qayb ka mid ah dalka Marooko inteeda kale, taas oo loo arkayay inay calaamad u tahay rajo-xumada haysata dadka reer Rif duruufo dhaqaale xumo oo ay ku noolaayeen in ka badan kala badh. qarniga.

Wixii markaas ka dambeeyay, mudaaharaadyadii ka socday magaalada Al Hoceima ma aysan joogsan, inkastoo Xukuumadda Rabat ay markii hore mudaaharaadyada u aragtay kacdoon ay dano shisheeye danaynayaan, Dhowr bilood ka hor wuxuu qirtay in codsiyada Dhaqdhaqaaqa caanka ah ee Rif ay ahaayeen kuwo macquul ah wuxuuna ballan qaaday inuu dardargelin doono maalgashiga. in la dhiso cisbitaalo, jaamacado lana wanaajiyo kaabayaasha duugoobay ee deegaanka.

Ka fog in la aamino erayada boqorkooda, ee Al Hoceima Mudaaharaadyada ayaa sii socday taas oo Rabat uu ka falceliyay isagoo amray Xarigga May ee hoggaamiyaha ugu weyn ee dhaqdhaqaaqa, Nasser Zefzafi, oo hadda ku xiran Casablanca iyo sidoo kale 100 kale oo ka mid ah ka-qaybgalayaasha Dhaqdhaqaaqa Mudaaharaadka ayaa sidoo kale la xiray.

Hadda dadweynaha Al Hoceima waxay ku nool yihiin magaalo ay dhufeys ka dhigteen booliiska rabshadaha ka hortaga ee Morocco, in kasta oo ay naadir tahay in la arko maalin aan wax mudaharaad ah, mudaaharaad ama kacdoon aan la duubin. Isticmaalka sunta dadka ka ilmeysiisa ee saacado badan loo adeegsaday dibadbaxayaasha iyo sidoo kale xarigga loo geystay dhowr wariye oo ka soo warramayay rabshadaha ‘dhirigelinta ka qeybgalka mudaaharaadyada’ ayaa sii hurisay dabka.

Maalmihii la soo dhaafay, Dowladda Marooko ayaa xoojisay tallaabooyinka ay kaga hortagayso mudaaharaadyada, iyagoo ku hanjabay inay la laaban doonaan shatiga tagsiilayaasha si aysan u soo qaadin kuwa doonaya inay ku biiraan dagaalka, iyagoo sameeyay kontaroolo gelitaanka iyo ka bixitaanka Al Hoceima iyo oo caqabad ku ah soo gelista dalka intiisa kale ilaa magaalada si looga fogaado muuqaalada mudaaharaadyo waaweyn.

Riffian, oo aad uga fog in ay ka quustaan, waxay xaqiijinayaan in aysan joojin doonin ilaa ay ka sii daayaan kuwa u xiran mudaaharaadyada (kuwaasi oo maxkamad ku jiray tan iyo bishii May) iyo inta ay soo gaarayaan gargaarka bulshada iyo ka-qaadista gobolka, taas oo si toos ah isku dhaceysa. danaha Rabat, taas oo aan rabin in ay siiso sawirka daciifnimada adduunka.

Qof kastaa wax badan baa bilahan ku jira, xataa Qasriga waxay la socdaan in haddii kacdoonkii Carabtu wax baray, ay tahay in wax kastaa ay ku noqon karaan isbedel xagjir ah 48 saacadood oo keliya Isku dheelitir la'aanta ama baraarujinta heerka caalamiga ah waxay xitaa soo afjari kartaa awoodda la aasaasay ee Mohamed VI, iyadoo dadka reer Rifi ay ku taamayaan inay la simaan xaaladahooda bulsho iyo dalka intiisa kale, oo yaa og, inay mar uun helaan xornimo.

Marka la eego tan, Melilla deriska la ah waxaynu eegaynaa wax kasta oo dhaca iyada oo hubaal la'aanta ah ee lama filaanka ah, ku noolaanshaha nolol maalmeedka oo aad uga fog ta dadka Rifi inkastoo ay jiraan daraasiin kiiloomitir, laakiin tobanaan sano jir.