[OPINIÓN] A falacia da falta de flexibilidade do mercado laboral español.

[artigo de liber_all]

Flexible: RAE 3. adx. Iso non está suxeito a regras, dogmas ou obstáculos estritos.

É moi habitual que as persoas, sobre todo as que se autodenominan liberais, se refiran con flexibilidade a un marco legal que carece de trabas e regulamentos para a contratación e despedimento de empregados por parte de empresas privadas.

Cando estas persoas mencionan a rixidez como causa do paro estrutural, o que nos din é que o marco legal español é restritivo no que respecta á contratación ou ao despedimento.

Flexibilidade: Capacidade para adaptarse facilmente a diferentes circunstancias ou para adaptar estándares a diferentes situacións ou necesidades.

O certo é que o mercado laboral español é bastante flexible, froito de varias reformas levadas a cabo nos últimos 35 anos. Hoxe en día, o empresario pode despedir sen ningún motivo ou xustificación máis aló do simple desexo de facelo e pode contratar mesmo por unha soa hora. Existen unha variedade de contratos que se adaptan a case todas as situacións nas que se pode atopar un traballador, poden contratar indefinidamente pero por períodos descontinuos, só poden contratar para realizar unha obra ou servizo, para substituír a outro traballador, por un período de tempo. .Determinou que mesmo pode ser dun día, por tempo indefinido, incluso hai casos especiais para traballadores en prácticas ou contratos de formación.

O mesmo ocorre co despedimento, o empresario pode despedir en calquera momento e sen xustificación algunha a cambio dunha indemnización que simplemente se engade ao custo do traballador. Esta compensación foi diminuíndo con cada reforma e tamén hai casos nos que desaparece ou se reduce aínda máis. É o caso dos despedimentos disciplinarios ou por causas obxectivas.

Así, a lexislación laboral é moi flexible, adáptase facilmente a circunstancias, situacións ou necesidades moi diferentes.

A seguinte pregunta sería, serviu a flexibilidade para acabar co paro estrutural? A resposta é evidentemente negativa como podemos ver todos os días. Vemos como foi no pasado.

As reformas laborais máis significativas indícanse en vermello:

9 outubro 1984

A CEOE, UGT e o Goberno socialista asinaron o Convenio Económico e Social co obxectivo de fomentar o emprego e decidiuse abrir as portas á contratación temporal.

http://elpais.com/diario/1984/10/10/economia/466210807_850215.html

13 xuño 1994

Foi a reforma laboral máis intensa do mercado laboral español, promovida polo Goberno socialista sen a participación dos sindicatos.

As novas medidas supuxeron unha flexibilización da normativa de contratación e negociación colectiva. Dotouse ás empresas dunha nova ferramenta, co aumento das causas de despedimento por causas tecnolóxicas ou económicas de forza maior, e adoptouse a mobilidade funcional e xeográfica por razóns técnicas, organizativas e económicas. Creouse un novo contrato de aprendizaxe, coñecido como contrato lixo, que regulaba as axencias de traballo temporal (ETT).

http://elpais.com/diario/1994/06/14/economia/771544808_850215.html

28 de abril de 1997

As patronais CEOE e CEPYME e os sindicatos UGT e CCOO asinaron o Acordo para a Estabilidade Laboral e a Negociación Colectiva, que terá unha vixencia de catro anos. O acordo dividiuse en tres partes: medidas de loita contra a precariedade laboral, reforma da negociación colectiva e cobertura de lagoas normativas. O consenso levou a un novo contrato indefinido cunha indemnización por despedimento máis baixa (33 días fronte aos 45 vixentes). A contratación permanente volveuse máis barata

http://elpais.com/diario/1997/04/29/economia/862264820_850215.html

A cronoloxía completa pódese consultar aquí http://economia.elpais.com/economia/2010/06/15/actualidad/1276587186_850215.html

A serie que inclúe a gráfica só remóntase a 2004 pero esa historia todos coñecemos. Incremento brutal do paro e unha nova reforma laboral de Zapatero en 2009 que non impediu que se siga destruíndo emprego a un ritmo moi elevado durante 3 anos máis.

6 de marzo de 2009

O Consello de Ministros aprobou por Decreto-Lei seis medidas extraordinarias para o mantemento e promoción do emprego e a protección das persoas desempregadas ao considerar que as propostas xa foran suficientemente debatidas na mesa de diálogo social.

http://elpais.com/diario/2009/03/07/economia/1236380402_850215.html

O resumo deses 35 anos é un esforzo continuo para facilitar o despedimento e a contratación, medidas indirectas de fomento do emprego como a redución de cotizacións, medidas de contención salarial, etc. En definitiva, aumentando a flexibilidade.

Non obstante, non podemos apreciar unha relación de causalidade entre estas medidas e a diminución do paro; en ningún caso se rompeu a tendencia e despois de 35 anos de flexibilidade, o paro estrutural é unha constante na economía española e o volume de emprego é extremadamente sensible ao crecemento económico.

Por iso non ten sentido insistir en que haxa aínda máis flexibilidade para solucionar un problema cando 35 anos de experiencia nos demostraron que este tipo de accións son inútiles.

Aquí cómpre aclarar algo, o título "a falacia da falta de flexibilidade do mercado laboral español" só é certo en parte xa que se refire só ao que a inmensa maioría da xente entende por "flexibilidade", que é o que vén sendo falado ata agora. Pero isto só se refire á flexibilidade externa, evidentemente presente nun mercado no que se poden destruír e recrear 2 millóns de postos de traballo en só 6 anos, e non considera a flexibilidade interna, que é algo moi importante e onde pode ser a verdadeira causa. do paro recorrente.

Recomendo ler isto, non é longo e é bastante directo. Deste documento extrao as seguintes ideas.

https://www.uam.es/otros/jaeet13/comunicaciones/14_Macroeconomia_y_MT1/Lebrancon_Nieto.pdf

O que vemos na táboa e no gráfico é o número de horas traballadas por empregado e a variación das horas traballadas no período 2007 – 2011, en plena crise.

En 2007/2008 rompeuse unha tendencia e durante a crise aumentou o paro pero aumentaron as horas traballadas por empregado, a diferenza da gran maioría dos países da OCDE. Isto amosa unha característica do mercado laboral español, é capaz de destruír e crear emprego rapidamente pero é moi ineficiente á hora de repartir a carga de traballo.

A continuación móstrase a taxa de paro con dous supostos nos que se mantén a carga de traballo e a poboación activa pero continúa a tendencia de diminución das horas traballadas.

Pero por que é tan limitada a capacidade da economía española para repartir a carga de traballo?

Unha razón pódese atopar na escala empresarial.

Supoñamos que estamos tentando distribuír unha determinada carga de traballo entre un determinado número de traballadores. Unha empresa necesitaría 51 empregados no primeiro contrafáctico e 17 no segundo, para poder aumentar a súa plantilla cun novo traballador. Esta operación realizouse asumindo que a firma non pode alterar a súa carga total de traballo e que todos os traballadores renuncian ao mesmo tempo ata que se lle proporcione un novo posto cun horario idéntico ao seu. Aquí non se contemplan combinacións de postos con diferentes cargas de traballo. No primeiro contrafactual, cunha xornada media de 33,8 horas, un cadro de persoal de 52 traballadores sumarFoi o mesmo número total de horas que outras 51 co día real: 1.756 horas. No segundo contrafactual, 18 traballadores con 32 horas e media acadarían a mesma carga de traballo que 17 con 35,4: 585 horas semanais. En 2011 en España só entre o 6 e o ​​6,5% das empresas con asalariados tiñan unha plantilla igual ou superior a 17 persoas. As empresas con máis de 50 empregados foron aínda menos: só o 1,7 por cento. Hai que ter en conta que o 55% das empresas eran empresas unipersonales en 2011, polo que non tiñan asalariados, e que en anos anteriores de expansión esta porcentaxe nunca baixara do 51%. Ademais, das firmas que contan con asalariados, case o 80% delas teñen unha plantilla de 5 persoas ou menos. Estas dimensións limitan drasticamente a capacidade das empresas para redistribuír internamente a súa carga de traballo de forma flexible.

De feito, o tamaño das empresas, unha cuestión totalmente esquecida, transcende a problemática da flexibilidade laboral e está fortemente relacionada coa produtividade, o investimento en I+D, a propensión á exportación, todas elas carencias da economía española fronte ao medio ambiente.

O outro atópase na comunidade empresarial.

O recurso dos empresarios aos contratos a tempo parcial e outras fórmulas de flexibilidade interna, que supoñan unha distribución diferente do tempo e da carga de traballo, pode verse limitado por tres motivos. O primeiro refírese ao hábito ou costume polo que un traballo a tempo parcial é propio de determinados sectores, ocupacións e colectivos.

A segunda razón está relacionada coa simplicidade de cálculo e aplicación do despedimento como mecanismo de axuste. Cando un empresario ten que reducir ben a carga de traballo ou a masa salarial, é moito máis fácil e inmediato deixar caducar un contrato temporal ou despedir a un ou máis empregados que comezar a recalcular horas e nóminas para manter intacta a plantilla.

A terceira razón está relacionada con esta última. A posibilidade de despedimento pode ter un efecto disciplinario sobre os traballadores.

Dous destes tres motivos están relacionados coa dualidade do mercado laboral, unha dualidade creada artificialmente a través da lexislación e que conleva outros problemas como a excesiva rotación e con ela a falta de especialización, o débil sentimento de unión entre o traballador e a súa empresa, o que supón a falta de especialización, o sentimento débil de unión entre o traballador e a súa empresa. etc.

En conclusión, unha vez escollida a flexibilidade como causa/solución do desemprego (obviamente non é o único factor a ter en conta, deixaremos para outra entrada o tema da baixada salarial) hai que incidir nas medidas que favorezan a flexibilidade interna, que non é o único factor a ter en conta. sobre todo a través de condicións encamiñadas a aumentar o tamaño das empresas e corrixir os fallos legais que provocaron a dualidade do mercado laboral sen que iso supoña unha diminución da protección laboral (xa bastante escasa).